Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng của loa

Loa là một thiết bị vô cùng quan trọng trong hệ thống âm thanh, có rất nhiều loại loa khác nhau trên thị trường hiện nay, chúng đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng, kích thước và cả chất lượng âm thanh cũng khác nhau. Có loại dùng cho dàn karaoke gia đình, có loại dùng cho các dàn âm thanh sân khấu sự kiện,... Nhưng chung quy lại thì tất cả các dòng loa đều chịu một số yếu tố nhất định ảnh hưởng. Dưới đây là một số yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của loa, bạn có thể tham khảo để có thể dễ dàng chọn được cho mình dòng loa tốt nhất.

1. Về chất lượng loa bass ảnh hưởng trực tiếp đến loa

Những yếu tố chính của củ loa tác động trực tiếp đến loa như: Công suất, độ nhạy của củ loa, khả năng đáp ứng các dải tần.

Công suất của củ loa bass:

 - Công suất của củ loa là giá trị thể hiện khả năng vận hành và sức chịu đựng của một chiếc loa, có thông số đơn vị ký hiệu là Watts (W). Công suất của củ loa được chia thành 2 loại là: Công suất cực đại và công suất định mức(RMS). Công suất cực đại là mức công suất lớn nhất mà loa có thể đạt được trong một khoảng thời gian nhất định, còn công suất định mức là công suất mà củ loa có thể hoạt động ổn định liên tục trong thời gian dài. Việc sử dụng mức công suất cực đại để chơi liên tục, về lâu dài sẽ ảnh hưởng tới độ bền và tuổi thọ của loa, thậm chí là cháy loa.

 - Có 3 yếu tố ảnh hưởng tới Công Suất Củ Loa bao gồm: Nam châm, côn loa(voice coil) và khả năng tản nhiệt.

 - Nam châm:

  + Mỗi loại nam châm sẽ có trọng lượng, kích cỡ, đặc tính riêng và mức từ trường sinh ra cũng khác nhau. Nên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mức công suất của củ loa. Hiện nay trên thị trường sử dụng chủ yếu là 3 loại nam châm Alnico, Ferrite, Neodymium. Dưới đây là số liệu so sánh giữa 3 loại nam châm:

  + Dựa trên thuộc tính của 3 loại nam châm trên có thể dễ dàng nhận biết được sự khác biệt trong từng thông số của từng loại Nam châm như sau:

  + Nam châm Alnico: Đây là loại có từ trường rất mạnh nhưng hiện nay ít còn được dùng do giá thành rất đắt, loại này tuy tốt nhưng khi hoạt động liên tục ở mức công suất lớn, sinh ra nhiệt năng sẽ dẫn đến dễ bị khử từ ở nhiệt độ cao và không tự khôi phục

  + Nam châm Ferrite: Có thể tích lớn nhất trong cùng một mật độ năng lượng từ, nên thông thường những củ loa sử dụng loại nam châm này, có kích thước tương đối lớn và khả năng dễ mất từ trường cao, khi hoạt động liên tục trong thời gian dài với cường độ lớn, điều này dẫn đến chất lượng âm thanh không được tối ưu dễ bị biến dạng âm thanh khi phát ra.

  + Nam châm Neodymium: Mật độ năng lượng từ cao nhất trong 3 loại nam châm, dẫn đến thể tích của nam châm rất nhỏ nên khi những củ loa sử dụng loại nam châm này sẽ thường có kích thước nhỏ gọn và nhẹ. Neodymium có lực từ mạnh và khó bị khử từ nên củ loa có thể hoạt động bền bỉ trong cường độ làm việc cao, khắc phục được nhược điểm của 2 loại nam châm alnico và ferrite về chất âm, nên thường được nhiều người yêu chuộng sử dụng. 

 - Côn loa(voice coil):

  + Côn loa (Voice Coil hoặc cuộn dây đồng), nó được đặt trong khe hở từ, khe từ này càng nhỏ thì mật độ từ càng cao mà điện từ nhiều thì công suất sẽ mạnh. Đồng nghĩa với việc côn loa càng to thì công suất sẽ càng lớn.

 - Khả năng tản nhiệt:

  + Khả năng tản nhiệt là yếu tố cũng khá quan trọng ảnh hưởng tới công suất của loa. Trong đó, chất liệu sản xuất khung sườn và thiết kế của củ loa là hai yếu tố chính tác động tới khả năng tản nhiệt của củ loa bass.

  + Hiện nay chất liệu sản xuất khung sườn tương đối đa dạng nhưng 2 loại được ưa chuộng vẫn là nhôm và sắt.

  + Khung sườn làm bằng sắt sẽ dễ bị oxi hóa theo thời gian, dẫn đến rỉ sét, đồng thời khả năng tản nhiệt của khung sườn sắt khi hoạt động với công suất cao sẽ tản nhiệt chậm. Còn đối với khung sườn làm bằng nhôm cho khả năng tản nhiệt cao nên khi hoạt động với công suất cao, khung sườn nhôm giúp tản nhiệt tốt giúp củ loa hoạt động bền bỉ và thời gian lâu hơn.

  + Về thiết kế thì đa số củ loa bass đều có lỗ thoát hơi phía sau củ loa ngay giữa nam châm giúp loa hoạt động ổn định trong thời gian dài.

Độ nhạy của củ loa:

- Độ nhạy của loa là thông số thể hiện độ lớn của âm thanh khi thiết bị phát ra. Nói dễ hiểu hơn thì độ nhạy của loa càng lớn thì khả năng cho tiếng ra loa càng to và cao.

- Đơn vị đo độ nhạy của loa là Decibel (Viết tắt: dB). Hầu hết, loa có độ nhạy âm thanh trong khoảng từ 80-90 dB, mức trung bình là 87dB. Dù khoảng cách 80dB tới 90dB không lớn nhưng trên thực tế, loa có độ nhạy 90dB có khả năng cho tiếng ra gấp đôi loa có độ nhạy 80dB.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến độ nhạy của củ loa:

  + Màng Nhện: Màng nhện là yếu tố tác động chủ yếu đến độ nhạy của củ loa. Khi màng nhện đàn hồi tốt thì màng loa sẽ hoạt động tốt và điều này dẫn đến độ nhạy của loa sẽ cao.

  + Màng Loa: Màng loa có mối liên kết mật thiết tới độ nhạy của loa. Cấu tạo màng loa dày đồng nghĩa với việc độ nhạy của loa sẽ thấp, vậy nên đòi hỏi công suất đưa vào phải cao để làm tăng độ nhạy của loa. Và ngược lại, nếu màng loa có cấu tạo mỏng thì độ nhạy sẽ cao nên công suất đưa vào sẽ thấp hơn.

  + Đây là lý do tại sao khi sản xuất màng loa, đa số các nhà thiết kế đều chú ý tới vấn đề lựa chọn chất liệu sao cho phù hợp với từng loại sản phẩm ứng với từng mức độ nhu cầu khác nhau và mức giá thành khác nhau.

  + Côn Loa: Trọng lượng của côn loa ảnh hưởng tương đối nhiều tới độ nhạy của củ loa. Nếu côn loa có trọng lượng quá nặng thì việc thực hiện các giao động cơ (Khả năng di chuyển trong khe từ) tác động trực tiếp lên màng loa sẽ chậm hơn. Ngược lại, coil loa có trọng lượng nhẹ thì khả năng tiếp nhận và thực hiện các giao động cơ tác động lên màng loa sẽ nhanh hơn khi đó tốc độ nhạy của củ loa cũng sẽ tốt hơn.

  + Nam Châm: Nam châm sẽ tạo ra lực từ tương tác với cuộn dây đồng khi có dòng điện chạy qua để tạo ra những xung động âm thanh, các xung động này sẽ dao động liên tục và tác động đến màng loa để phát ra âm thanh.

  + Thiết kế và trọng lượng của nam châm ảnh hưởng đến độ nhạy của củ loa:

  + Về thiết kế: Thông thường thì côn loa được thiết kế hình trụ do đó nam châm vĩnh cửu sẽ được thiết kế dưới dạng hình tròn bao quanh để điện từ sinh ra được phân bố và tác động đồng đều lên côn loa.

  + Về trọng lượng của nam châm: Trọng lượng nam châm càng lớn thì loa sẽ vận hành với cường độ âm thanh và năng lượng càng cao. Đặc biệt có tác dụng giúp cho sự giải nhiệt của loa tốt hơn khi vận hành ở cường độ âm thanh lớn (Tức độ nhạy lớn).

Khả năng đáp ứng các dải tần phù hợp với thiết kế:

 - Từng loại loa khác nhau sẽ mang những kiểu thiết kế riêng biệt và điều này phụ thuộc hoàn toàn vào các đơn vị sản xuất dòng loa đó. Tất nhiên những đơn vị sản xuất luôn mong muốn các dòng loa sản xuất ra luôn có thể tái tạo chân thực âm thanh gốc một cách hoàn chỉnh nhất. Giống như việc chúng ta ghi âm 1 bài hát và muốn loa phát lại bài hát đó với âm sắc giống y chang, chỉ có âm lượng là to hơn.

 - Nhưng đa số trên thị trường hiện nay rất ít thương hiệu làm được điều đó, âm thanh ra loa thường không có tiếng bass nhỏ hơn so với tiếng treble thì tiếng mid nhỏ hơn tiếng bass v.v. Nên điều đó dẫn đến việc các loa sẽ được thiết kế để phù hợp với từng dải tần khác nhau.

2. Thùng loa

Nói đến loa, đa phần người dùng sẽ nghĩ đến tính thẩm mỹ đầu tiên, đặc biệt là những người chọn mua dàn karaoke gia đình để trang trí cho không gian nhà thêm sang trọng, thứ 2 là chất lượng của củ loa bass. Tuy nhiên sẽ ít ai chú ý đến việc cấu tạo thùng loa ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng âm thanh của loa. Hai yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh của thùng loa là chất liệu của loa và thiết kế.

Chất liệu để sản xuất vỏ thùng loa:

 - Vỏ thùng loa được làm từ nhiều chất liệu khác nhau, nhưng sử dụng phổ biến nhất là gỗ và nhựa.

 - Vỏ thùng loa làm bằng gỗ: Gỗ là nguồn nguyên liệu được sử dụng nhiều bởi đặc tính bền, đẹp, cách điện, ngăn ẩm tốt,...

 - Hiện nay, các loại gỗ ván ép(MDF), ván dăm, gỗ dán và một số loại gỗ tự nhiên như gỗ sồi, gỗ thông, rất được sử dụng phổ biến để đóng thùng loa toàn dải.

  + Gỗ ván ép MDF: Đây là loại gỗ rất thích hợp để làm vỏ thùng loa vì thuận tiện cho việc cắt gọt, vắt chéo hơn so với các vật liệu khác. Điểm nổi bật là với những loại keo dán gỗ thông thường, MDF cũng tỏ ra khá bền và dễ ăn keo, bề mặt được mài mịn và cạnh cắt đẹp, loại này có khả năng tắt dần giao động, không phát tiếng bên trong thùng loa. Nhược điểm là dễ thấm khi tiếp xúc lâu với nước.

  + Gỗ tự nhiên: Sau khi được chế biến và xử lý kỹ thuật cũng được dùng để làm vỏ thùng loa chất âm cho ra cực tốt, chống thấm nước cũng tốt hơn gỗ ép MDF. Tuy nhiên gỗ tự nhiên giá thành cao, gia công khó, nên gỗ tự nhiên chỉ được 1 số nhà sản xuất sử dụng cho các dòng loa cao cấp.

 - Mỗi loại gỗ khác nhau đem đến chất lượng âm thanh cũng khác nhau, giá cả cũng chênh lệch.

 - Vỏ thùng loa bằng nhựa: Thùng loa sử dụng chất liệu bằng nhựa có giá thành khá rẻ, dễ sản xuất và dễ vận chuyển. Nhược điểm của thùng loa sử dụng chất liệu nhựa sẽ có tính chất giòn và dễ nứt, gãy ở những vị trí loa rung hay các vị trí bắt óc dẫn đến loa cho ra chất âm không được hay và có thể bị biến dạng khi va chạm. Ngoài ra, cấu tạo vỏ thùng nhẹ và mỏng, có tính dai nên thùng loa bằng nhựa sẽ bị cộng hưởng ở một số tần số nhất định. Việc kiểm soát chất lượng âm thanh cũng mất thời gian và công sức hơn.

Nước sơn bao phủ vỏ thùng loa:

- Có 3 loại sơn được sử dụng rộng rãi và phổ biến để sản xuất loa là : Hệ sơn dầu, hệ sơn nước và hệ sơn Epoxy. Mỗi loại sơn đều mang đặc tính riêng và độ bền khác nhau, từ đó quyết định chất lượng và độ bền của thùng loa.

  + Sơn dầu: là loại sơn có một thành phần gốc nước và một thành phần gốc dầu, sơn dầu rất dễ sử dụng, nhanh khô, dẻo dai, có độ bóng cực cao, dễ dàng lau chùi vệ sinh khi dính bụi bẩn. Nhược điểm là có thể bị bong tróc, tách lớp khi sử dụng trong thời gian dài.

  + Sơn nước: là một hỗn hợp đồng nhất gồm nhựa, màu, dung môi và phụ gia, trong đó chất tạo màng liên kết với các chất màu tạo màng liên tục bám trên bề mặt vật chất. Sơn nước có ưu điểm là bám dính tốt trên bề mặt các vật liệu giúp bảo vệ và kéo dài tuổi thọ của sản phẩm được phủ sơn lên.

  + Sơn Epoxy: là tên gọi của 1 dòng sơn công nghiệp 2 thành phần được tạo nên từ hạt nhựa epoxy, chất đóng rắn polyamide, dung môi và 1 số phụ gia khác. Sơn Epoxy có độ cứng, dai chắc, sáng bóng cùng một số tính năng chuyên dụng khác như: chống tĩnh điện, chống rỉ sét, chịu axit.

 - Dựa vào đặc tính riêng của 3 loại sơn trên ta có thể xác định được độ bền và chịu nước của vỏ loa từ đó đưa ra quyết định chọn mua loa sao cho hợp lí.

Thiết kế của loa:

-  Thùng loa được thiết kế với 2 dạng chính là thùng hộp kín và thùng có lỗ thông hơi.

  + Loại thùng có lỗ dội âm hay còn gọi là Bass Reflex, sẽ tạo ra tiếng bass sâu lắng, chắc khỏe, cho phép âm thanh từ phía sau của màng loa tăng hiệu quả của hệ thống ở tần số thấp so với loa hộp kín– luôn thu được dải tần số rộng hơn. Lỗ thông hơi được bố trí ở phía trước hoặc sau và được thiết kế dưới dạng lỗ đơn hay đôi.

  + Thùng loa kín: bên trong thùng loa kín nhà sản xuất sẽ nhồi vật liệu giảm chấn để hấp thụ và triệt tiêu rung chấn, như vậy chất âm sẽ được cải thiện nhiều. Thùng loa kín có kích thước khá nhỏ, phù hợp với diện tích, không gian phòng nghe. Loa có thể chịu được công suất lớn, có thể dễ dàng tái hiện lại các trường đoạn ngắn với âm dứt khoát, tuy nhiên, thùng loa kín có một nhược điểm là độ nhạy thấp.

 - Lưu ý: khi khối lượng không khí bên trong lỗ thông hơi quá lớn để đáp ứng với chuyển động của loa. Các sóng phía sau không đảo ngược pha và đi ra khỏi cổng, chỉ để hủy các sóng phía trước. Đó là lý do tại sao loa phản xạ âm trầm có độ dốc lớn (24 db / quãng tám) dưới điểm tần số cộng hưởng.

3. Mạch phân tần - Board công suất

Mạch phân tần - Board công suất hay còn gọi là mạch loa, là một bảng mạch hệ thống của loa có chức năng tái tạo, điều chỉnh các dải âm thanh theo từng loại loa.

Phân loại phân tần:

 - Mạch phân tần (mạch loa)- Board công suất: thông thường được chia thành 2 loại chính là phân tần chủ động (Active) và phân tần bị động (Passive).

 - Phân tần chủ động (Active): Loại này được ứng dụng vào việc sản xuất loa Active. Dòng loa active này cho phép người dùng chơi nhạc nhanh mà không cần đến một dàn âm thanh đầy đủ hay chuyên nghiệp. Đồng thời tích hợp sẵn công suất nhất định cho một cái loa và không cần dùng đến Amply điều chỉnh.

 - Phân tần bị động (Passive): Loại này khác với phân tần chủ động bởi khả năng vận hành. Loại loa passive sử dụng bộ phân tần bị động bắt buộc người dùng phải sử dụng Amply hoặc hệ thống rời để điều chỉnh. Vì không được tích hợp sẵn công suất bên trong nên khi sử dụng người dùng cần phải tính công suất kĩ, phù hợp để không gây hư hỏng cho loa hoặc hệ thống công suất của loa.

Yếu tố ảnh hưởng của mạch phân tần - Board công suất đến chất lượng loa:

 - Đây là bộ phận quan trọng nhất trong 1 chiếc loa. Nếu củ loa được xem là trái tim của loa thì mạch phân tần này được xem là bộ não của loa. Đảm nhiệm chức năng chuyển công suất điện từ nguồn điện thành tần số âm thanh phân chia vào từng củ loa bên trong, từng chức năng của loa như tần số thấp cho loa Bass và tần số cao cho loa treble. Mạch phân tần được thiết kế phù hợp với từng loại củ loa cho nên giúp giảm được sự quá tải khi vận hành, dẫn đến củ loa khó bị cháy và khó bị hư.

4.Thương hiệu sản xuất

 - Yếu tố cuối cùng tác động gián tiếp đến chất lượng loa chính là thương hiệu sản xuất. Mỗi thương hiệu sẽ có những thiết kế khác nhau, đặc biệt là về: củ loa, thùng loa,...

 - Các thương hiệu lâu năm, uy tín trên thị trường, họ thường chú trọng rất nhiều vào việc thiết kế và sản xuất từng bộ phận nhỏ của loa. So với những thương hiệu mới nổi, và mỗi thương hiệu lại có những điểm mạnh, điểm yếu riêng phù hợp với từng nhu cầu của khách hàng.

 - Chính vì vậy, lựa chọn một loại loa chất lượng, quý khách hàng cũng cần lưu tâm đến thương hiệu sản xuất của loa đó.

Thông qua bài viết này bạn có thể hiểu sơ được 1 chiếc loa chất lượng được quyết định từ rất nhiều yếu tố. Do vậy nếu bạn là người không rành về âm thanh và đang có nhu cầu tư vấn mua loa karaoke cho các hệ thống âm thanh hoặc tư vấn mua dàn karaoke gia đình thì có thể liên hệ với Thanh Huy Audio qua Hotline 0799 020 899 để được hỗ trợ một cách tốt nhất, cảm ơn đã tham khảo bài viết này.